Godziny otwarcia
pon - pt 8:00 - 21:00
sob 8:00 - 18:00

ul. Nowotarska 294,
34-431 Waksmund
flagi projektowe

Nadnercza

Niedoczynność kory nadnerczy

Nadnercza to narządy produkujące hormony, zlokalizowane obustronnie, powyżej nerek zbudowane z położonej zewnętrznie kory i wewnętrznego rdzenia. Do hormonów produkowanych przez korę nadnerczy należą m.in. kortyzol, aldosteron. Czynność kory nadnerczy (a zwłaszcza wydzielanie kortyzolu) podlega kontroli przysadki, gruczołu położonego w środkowym dole czaszkowym. Oznacza to, że uwalniany przez przysadkę hormon adrenokortykotropowy (ACTH) pobudza produkcję i wydzielanie kortyzolu przez nadnercza.

Niedoczynność kory nadnerczy to zespół objawów wynikających z niedoboru hormonów produkowanych przez korę nadnerczy, głównie kortyzolu. Przyczyną niedoczynności kory nadnerczy może być albo uszkodzenie nadnerczy (w tym przypadku mówimy o pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy, czyli chorobie Addisona), albo uszkodzenie/nieprawidłowa funkcja przysadki (wtórna niedoczynność kory nadnerczy. Najczęstszą przyczyną wtórnej niedoczynności kory nadnerczy jest długotrwałe (trwające miesiące) leczenie glikokortykosteroidami w dużych dawkach.

Niedoczynność kory nadnerczy - objawy

Główne objawy wskazujące na niedoczynność kory nadnerczy to:

  • osłabienie, uczucie zmęczenia,
  • utrata apetytu, zmniejszenie masy ciała,
  • chęć spożywania słonych pokarmów,
  • bóle brzucha, nudności, wymioty,
  • niskie ciśnienie tętnicze oraz hipotonia ortostatyczna (spadek ciśnienia tętniczego i możliwe zasłabnięcia przy szybkim wstawaniu z pozycji leżącej),
  • zmniejszone stężenie glukozy we krwi (hipoglikemia),
  • zmniejszone stężenie sodu i/lub zwiększone stężenie potasu we krwi (charakterystyczne dla choroby Addisona),
  • ściemnienie skóry (charakterystyczne dla choroby Addisona) lub blada skóra (charakterystyczne dla wtórnej niedoczynności kory nadnerczy).

W przypadku podejrzenia niedoczynności kory nadnerczy konieczna jest pilna diagnostyka endokrynologiczna.

Leczenie

Podstawowym sposobem leczenia chorych z niedoczynnością kory nadnerczy jest leczenie substytucyjne – wyrównujące istniejące niedobory hormonalne. W pierwotnej niedoczynności stosuje się zawsze glikokortykosteroidy, w zdecydowanej większości przypadków mineralokortykosteroidy, i niekiedy również androgeny. We wtórnej niedoczynności kory nadnerczy zawsze stosuje się glikokortykosteroidy, a niekiedy również androgeny.

Nadczynność nadnerczy

Nadczynność nadnerczy to stan w którym hormony produkowane przez nadnercza wydzielane są w ilościach powodujących negatywne objawy. Gruczoł nadnerczowy w części korowej wydziela kortyzol i aldosteron oraz androgeny, w części rdzeniastej – adrenalinę. Zbyt wysoki poziom kortyzolu powoduje zespół Cushinga, wysoki aldosteron – hiperaldosteronizmem. Nadczynność rdzenia nadnerczy to najczęściej guz chromochłonny.

Zespół Cushinga - objawy

Oznaki i objawy zespołu Cushinga są różnorodne, najbardziej jednak zauważalna jest narastająca otyłość i zmiany skórne. Charakterystyczne są:

  • znaczny wzrost wagi, w skutek odkładania się tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy karku, twarzy oraz brzucha, (okrągła twarz, jak ,,księżyc w pełni” oraz ,,bawoli kark”),
    zmęczenie i ogólne osłabienie, w tym także osłabienie siły mięśni,
  • podwyższone ciśnienie krwi,
  • różowe lub fioletowe rozstępy na skórze brzucha, ud, piersi i ramion,
  • zmniejszenie grubości skóry, staje się ona delikatna i skłonna do uszkodzeń i siniaków,
  • powolne gojenie się ran, ukąszeń owadów i zakażeń,
  • depresja, niepokój, drażliwość, problemy z kontrolowaniem emocji, skłonność do agresji,
  • nietolerancja glukozy, mogąca prowadzić do cukrzycy,
    wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu,
  • osłabienie struktury kości prowadzące do osteoporozy.

Bezpośrednią przyczyną objawów zespołu Cushinga jest nadmiar kortyzolu w organizmie. Najczęstszym powodem jest długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek leków z grupy kortykosteroidów, które działają jak kortyzol. Lekarze przypisują takie leki w terapii niektórych chorób zapalnych takich jak: reumatoidalne zapalenia stawów, nieswoiste zapalenia jelit, toczeń, czy astma, a także po to, by zapobiec odrzuceniu organu po przeszczepie. Zespół Cushinga może także wynikać z samoistnej nadczynności nadnerczy, czyli sytuacji gdy sam gruczoł produkuje za dużo hormonu. Do przyczyn nadmiernej produkcji kortyzolu możemy zaliczyć gruczolaka przysadki mózgowej, zespół ektopowego wydzielania kortyzolu, zespół ektopowego wydzielania hormonu adrenokortykotropowego, raki nadnerczy.

Leczenie

Postępowanie w leczeniu zespołu Cushinga opiera się przede wszystkim na obniżeniu poziomu kortyzolu w organizmie. To w jaki sposób osiąga się ten cel, zależy od przyczyny choroby. Jeśli przyczyną było zażywanie kortykosteroidów, objawy najczęściej ustępują po obniżeniu dawki lub zmianie leku. Nie wolno zmniejszać dawki ani przerywać leczenia bez konsultacji z lekarzem! Nagłe, niekontrolowane zmiany rytmu i dawki zażywania leków steroidowych, mogą spowodować efekt odwrotny, znaczne obniżenie naturalnych poziomów kortyzolu, a nawet wyłączenie funkcji nadnerczy.

Jeśli przyczyną nadprodukcji kortyzolu jest nowotwór, często możliwe jest jego wycięcie. Guzy przysadki wymagają interwencji chirurgicznej neurochirurga, operację taką zwykle wykonuje się przez nos. Guzy nadnerczy operuje się relatywnie łatwo, często z minimalnymi nacięciami brzucha. Po usunięciu guza, bardzo często jest potrzebna przez pewien czas, suplementacja produkowanych przez niego substancji. Potem następuje stopniowe obniżanie dawki, aż organizm sam nie zacznie z powrotem prawidłowo regulować poziomów hormonów. Może to trwać nawet rok, a czasami nadnercza chorych nigdy nie odzyskują dawnej sprawności i konieczna jest suplementacja hormonów do końca życia.

Czas rekonwalescencji zależy od stopnia zaawansowania schorzenia. Tak jak choroba rozwija się powoli, tak powoli przechodzą jej objawy. W okresie powrotu do zdrowia zalecona są ćwiczenia fizyczne, odpowiednie żywienia, bogate zwłaszcza w wit. D3 i wapń, mające wspomagać odbudowę kości. Należy także dbać o zdrowie psychiczne, u pacjentów z zespołem Cushinga może występować depresja. W takiej sytuacji zalecana jest wsparcie psychologa lub psychiatry.

Hiperaldosteonizm

Inną formą nadczynności nadnerczy jest zespół Conna, zwany inaczej hiperaldosteronizmem lub po prostu aldosteronizmem. Jest on spowodowany nadmiarem aldosteronu w organizmie. Przy nadmiarze aldosteronu dochodzi do powstania nadciśnienia wynikającego ze zwiększonego zatrzymywania płynów w organizmie. Inne objawy to uczucie nieustannego zmęczenia, tzw. nużliwości mięśni (miastenia) spowodowane obniżonym poziomem potasu, zaburzenie zagęszczania i zwiększenie wydalania moczu – konsekwentnie powoduje również zwiększanie pragnienia.

Do najczęstszych należy zaliczyć obustronny przerost warstwy kłębkowej nadnerczy. Zazwyczaj przebieg jest łagodny i nie powoduje spadku potasu. Natomiast gruczolak nadnerczy może powodować dodatkowy, niebezpieczny spadek poziomu potasu. Leczenie, w zależności od rodzaju zaburzenia opiera się głównie na chirurgicznym usunięciu wadliwej tkanki nadnerczy lub podawaniu środków hamujących działanie aldosteronu np. spironolaktonu.

Nadczynność rdzenia nadnerczy

Nadczynność nadnerczy może dotyczyć także samego rdzenia. W tej części gruczołu nadnerczowego wytwarzane są w niewielkich ilościach andrenalina i noradrenalina. Są to hormony zwane aminami katecholowymi, przez pacjentów określane są jako „hormony stresu”. Powodują między innymi wzrost ciśnienia tętniczego. Do nadczynności części rdzeniastej kory nadnerczy dochodzi najczęściej wtedy, gdy w jej obrębie rozwinie się guz. Guz taki zwany jest guzem chromochłonnym.

Nadczynność rdzenia nadnerczy - objawy

Wśród objawów nadczynności rdzenia nadnerczy można wymienić:

  • nadciśnienie tętnicze – napadowe skoki ciśnienia tętniczego,
  • nerwowość,
  • niepokój,
  • bezsenność,
  • skoki ciśnienia tętniczego,
  • uczucie niemiarowości serca,
  • uczucie niepokoju,
  • drżenie mięśniowe,
  • kołatanie serca,
  • zawroty głowy,
  • wysoki poziom glukozy we krwi.

Najbardziej skuteczne jest leczenie operacyjne. Polega na usunięciu guza, który jest aktywny hormonalnie. Jest to konieczne, gdyż długotrwale utrzymujące się wysokie stężenia hormonów mogą powodować nieodwracalne zmiany w układzie krążenia.

Zapraszamy serdecznie do Poradni endokrynologicznej, gdzie diagnozą chorób nadnerczy zajmują się doświadczeni specjaliści: 18 264 40 00