Ostre zapalenie ucha jest bolesnym (w 80% przypadków) procesem zapalnym, który obejmuje struktury i błonę śluzową ucha środkowego. Rozwija się nagle i gwałtownie – zwykle poprzedzają je objawy infekcji dróg oddechowych oraz nieżyt nosa. Ból trwa od jednego do kilku dni. Choroba może mieć charakter nawrotowy – nawracające zapalenie diagnozuje się, jeśli u chorego wystąpiły 3 (lub więcej) przypadki tej dolegliwości w ciągu pół roku lub 4 (i więcej) w ciągu roku.
Choroba spowodowana jest najczęściej przejściem zakażenia z nosa lub nosogardła do jamy bębenkowej. W zależności od wywołującego je czynnika można wyróżnić zapalenie bakteryjne i wirusowe.
Wśród objawów ostrego zapalenia ucha środkowego można wymienić takie dolegliwości, jak:
Ból ucha występuje u większości, ale nie u wszystkich chorych – jest to istotne szczególnie w przypadku małych dzieci, u których występuje tendencja do nawrotów zapalenia: brak bólu nie wyklucza faktu, że w uchu toczy się proces zapalny.
Chorobie u dzieci sprzyjają m.in. defekty w budowie anatomicznej (wady twarzoczaszki) i zaburzenia czynności trąbki słuchowej, infekcje dróg oddechowych, przerost migdałka gardłowego, niedojrzały układ immunologiczny, predyspozycje genetyczne czy alergie. Może przyczynić się do niej także uczęszczanie do żłobków i przedszkoli, używanie smoczków przez dzieci, które poruszają się samodzielnie oraz brak karmienia piersią.
U niemowląt na chorobę wskazują objawy ogólne: wyciek wydzieliny ropnej z ucha płacz, zaburzenia snu, gorączka, czasem wymioty i/lub biegunka. Im młodsze jest dziecko tym słabsze będą objawy miejscowe, a wyraźniejsze ogólne.
Ostre zapalenie ucha środkowego rozpoznawane jest dzięki badaniu otoskopowemu, czyli fizykalnej ocenie zewnętrznego przewodu słuchowego oraz błony bębenkowej za pomocą wziernika. Jeśli w błonie nastąpiła perforacja i ropny wyciek (zdarza się tak u ok 5% chorych), lekarz może obejrzeć również zawartość jamy bębenkowej.
Początkowa faza zapalenia charakteryzuje się przekrwieniem oraz poszerzeniem naczyń wzdłuż rękojeści młoteczka oraz od obwodu błony bębenkowej. Błona staje się pogrubiona i wyraźnie uwypukla się na zewnątrz ze względu na ucisk zbierającej się w jamie bębenkowej wydzieliny.
Zalegająca wydzielina ropna może powodować niedosłuch typu przewodzeniowego, łatwy do potwierdzenia podczas konsultacji – chory nie słyszy szeptu. Rzadko wykonuje się badanie audiometryczne tonalne, a najrzadziej (w przypadku wyjątkowych wątpliwości lekarza) badanie tympanometryczne (mierzenie odbicia fali dźwiękowej od błony bębenkowej w trakcie zmiany ciśnienia w zewnętrznym przewodzie słuchowym).
Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci ma tendencję do samoistnego ustępowania objawów, należy je monitorować i podawać małemu pacjentowi leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (zazwyczaj ibuprofen lub paracetamol). Dopiero jeśli objawy nie ustąpią w ciągu 1–2 dni, lekarz (otolaryngolog) może zdecydować o podaniu antybiotyku. Praktyka ta umożliwia uniknięcie antybiotykoterapii u około 3/4 chorych.
Podobnie wygląda terapia w przypadku osób dorosłych – jeśli stwierdza się zapalenie wirusowe, wystarczy podawanie leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, ewentualnie obkurczających błonę śluzową nosa, natomiast jeśli mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym, wdraża się antybiotykoterapię trwającą około 7–10 dni.
Zapraszamy serdecznie do Poradni laryngologicznej, gdzie leczeniem dorosłych i dzieci zajmują się doświadczeni specjaliści: dr n. med. Roman Głowacki oraz lek. med. Klaudia Cierniak-Kożuch: 18 264 40 00