Stwardnienie rozsiane (skrót SM od łacińskiej nazwy sclerosis multiplex) jest nieuleczalną przewlekłą chorobą zapalną ośrodkowego układu nerwowego, powodującą stopniowe uszkadzanie tkanki nerwowej – tzw. demielinizację. Jest to proces rozpadu tzw. osłonek mielinowych – otaczających większość włókien nerwowych w naszym organizmie (szczególnie w mózgu i rdzeniu kręgowym) i pełniących funkcję izolatora elektrycznego oraz ochrony mechanicznej aksonów.

Choroba ma charakter rzutowy – z naprzemiennymi okresami zaostrzenia i poprawy, ale z czasem prowadzi do upośledzenia ruchomości ciała chorego. Z niewiadomych względów ma łagodniejszy przebieg u kobiet niż u mężczyzn i występuje u osób młodych, zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się do30 roku życia. Na dzień dzisiejszy jej etiologia jest nieznana – istnieje teoria, że jest to schorzenie autoimmunologiczne, polegające na atakowaniu przez układ immunologiczny Pacjenta własnych komórek. Może być również dziedziczona.

Początkowe objawy stwardnienia rozsianego to zaburzenia czucia w twarzy lub kończynach, osłabienie mięśni i wiążące się z nim zaburzenia równowagi, niedowłady, drętwienie i mrowienie lub uczucie przechodzącego przez mięśnie prądu, zaburzenia mowy oraz wzroku. Wraz z postępem choroby mięśnie coraz bardziej się osłabiają, dochodzi do degeneracji nerwów i zaburzenia czucia, aż do jego całkowitego zaniku i niepełnosprawności – w efekcie Pacjenci zmuszeni są do poruszania się najpierw o kulach, a stopniowo na wózkach inwalidzkich.

Stwardnienie rozsiane uznawane jest na obecnym etapie badań za chorobę nieuleczalną – aczkolwiek na całym świecie trwają intensywne prace nad znalezieniem na nią lekarstwa. Możliwe jest jednak łagodzenie jej objawów i spowolnienie rozwoju poprzez podawanie glikokortykosteroidów oraz interferonu, który zwłaszcza w przypadku zachorowań u kobiet przynosi zadowalające efekty terapeutyczne.

Leczenie rozpoczyna się od diagnozy mającej na celu potwierdzenie lub wykluczenie choroby – co nie jest proste, biorąc pod uwagę jej zróżnicowany przebieg. Zazwyczaj niezbędne jest wykonanie rezonansu magnetycznego kręgosłupa oraz głowy i zbadanie płynu mózgowo-rdzeniowego.