Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) to zbiorcza nazwa grupy ostrych zakaźnych chorób tego organu wywołanych przez kilka typów tzw. wirusów hepatotropowych. Każdy z nich wywołuje różną postać choroby i charakteryzuje się różnymi objawami – zróżnicowane są również źródła zakażenia.

Szacuje się, że WZW jest ósmą przyczyną światowych zgonów – jest to choroba o tyle „podstępna”, że objawy występują zazwyczaj w jej zaawansowanej fazie, prowadzącej do marskości wątroby. Co istotne, stosowane ogólne pojęcie „żółtaczka” jest błędne – zażółcenie skóry czy białek oczu może, ale nie musi wystąpić, jest natomiast obecne przy innych chorobach wątroby, stąd całkowicie odchodzi się od tej mylącej nazwy.

W zależności od typu wirusa, który zaatakował organizm chorego, mówimy o wirusowym zapaleniu wątroby:

• typu A – kiedyś nazywanym żółtaczką pokarmową, wywoływanym przez wirusa HAV – hepatitis A virus),
• typu B – kiedyś nazywanym żółtaczką wszczepienną, wywoływanym przez wirusa HBV – hepatitis B virus),
• typu C – wywoływanym przez wirusa HCV – hepatitis C virus,
• typu D – wywoływanym przez wirusa HDV – hepatitis D virus,
• typu E – wywoływanym przez wirusa HEV – hepatitis E virus,
• typu G – wywoływanym przez wirusa HGV – hepatitis G virus.

Wirusowe zapalenie tego typu (WZW A) charakteryzuje się ostrym zapaleniem miąższu wątroby, do którego w prawie stu procentach przypadków dochodzi drogą fekalno-oralną, czyli inaczej mówiąc: pokarmową. Zazwyczaj wirus dostaje się do organizmu w trakcie spożycia:

• zakażonej wody – również zamrożonej (kostki lodu),
• umytych w niej produktów żywnościowych, takich jak owoce czy warzywa,
• owoców morza pochodzących z zanieczyszczonych wód.

Objawy zakażenia wirusem HAV można podzielić na zwiastunowe i ostre. Pierwsze są niecharakterystycznymi dolegliwościami, takimi jak: nudności i wymioty, bóle stawowo-mięśniowe, brak apetytu czy zaburzenia smakowo-węchowe (może pojawić się wstręt do nikotyny).

Objawy występujące w fazie ostrej choroby to:

• zmiana koloru moczu – mocz ciemnieje,
• ból pojawiający się w prawym podżebrzu,
• zażółcenie powłok skórnych
• zażółcenie twardówki oka (białek)

Na ten moment nie ma leków przyspieszających wyzdrowienie i eliminację wirusa z organizmu chorego. W przypadku typowej postaci tej choroby – ustępuje ona samoistnie, zazwyczaj w okresie do pół roku od zakażenia, ale bywa nawrotowa. Środkiem zapobiegawczym jest szczepienie ochronne oraz dbanie o higienę osobistą i dokładne mycie warzyw i owoców, spożywanie tylko przegotowanej wody z pewnego źródła.

Wirusowe zapalenie wątroby tego typu to ostra choroba zapalna, przenoszona z człowieka na człowieka, w przypadku której do zakażenia dochodzi poprzez jedną z trzech dróg:

• przez krew,
• drogą płciową,
• okołoporodowo (zakażenie dziecka przez matkę, do którego dochodzi w trakcie porodu).

Objawy WZW B – podobnie jak w przypadku WZW A można podzielić na zwiastunowe i ostre. Pierwsze mogą zostać pomylone z objawami grypowymi (podwyższona temperatura, bóle stawowo-mięśniowe), natomiast objawy ostre to:

• zażółcenie skóry,
• zażółcenie twardówki oczu (białek),
• odbarwiony stolec,
• powiększenie wątroby
• powiększenie śledziony,
• ból w prawym podżebrzu.

WZW B jest chorobą wyleczalną u około 90 proc. pacjentów, niestety u pozostałej części może przerodzić się w postać przewlekłą, a nawet prowadzić do marskości wątroby lub pierwotnego raka tego organu. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest szczepienie.

WZW C to zapalenie wywołane przez wirus HCV odkryty pod koniec lat 80 XX wieku. Jest to wirus bardzo szybko mutujący, w związku z czym skutecznie broni się przed odpowiedzią immunologiczną organizmu i rozprzestrzenia po całym organie.

Do zarażenia dochodzi najczęściej w placówkach służby zdrowia – przy okazji przeprowadzania zabiegów medycznych związanych z kontaktem z krwią (najczęściej jako skutek nieodpowiednich procedur sanitarnych): stomatologicznych, endoskopowych, pobrania krwi – niegdyś było ono najczęściej wywołane podczas transfuzji krwi. Narażone na zakażenie są również osoby korzystające z zabiegów tatuowania czy kolczykowania ciała. Niewielkie ryzyko występuje również podczas kontaktów seksualnych (niecały 1 procent przypadków).

Choroba jest niestety wykrywana zazwyczaj w zaawansowanym stadium, ponieważ zazwyczaj przebiega bezobjawowo (zażółcenie białek oczu czy skóry jest niezwykle rzadkie w przypadku tego typu zapalenia) – zdradzają ją dopiero objawy niewydolności wątroby. Szacuje się, że ponad 95% chorych nie wie o swojej chorobie – jest ona wykrywana przypadkowo, przy okazji innych badań, tymczasem wczesne wykrycie jest gwarancją pełnego wyleczenia, podczas gdy terapia zaawansowanego stadium daje niepomyślne rokowania.

Postępy medycyny pozwalają aktualnie na całkowite zwalczenie wirusa – dzięki wprowadzeniu interferonu, który nie tylko nie daje skutków ubocznych, ale również działa bardzo szybko w porównaniu z uprzednimi medykamentami stosowanymi przy tym schorzeniu.

Pozostałe typy wirusowego zapalenia wątroby występują w naszym kraju zdecydowanie rzadziej i rzadko się je wykrywa.

WZW D nie jest samodzielną jednostką – występuje w towarzystwie WZB B, przy czym droga zakażenia obiema formami jest identyczna.

WZW E – to odmiana występująca najczęściej w rejonach azjatyckich. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z zanieczyszczoną wodą lub żywnością (wirus przedostaje się do wody wraz z fekaliami świń).

WZW G – przenosi się poprzez kontakty seksualne, wirus odkryto w połowie lat 90 XX wieku. Może prowadzić do marskości wątroby oraz wystąpienia pierwotnego raka tego organu.

Zapraszamy serdecznie do poradni hepatologicznej, gdzie leczeniem schorzeń wątroby zajmuje się doświadczona specjalistka – prof. Anna Boroń-Kaczmarska: 18 264 40 00